Berberys

Kwasica pospolita Berheris vulgaris L. Berberys zwyczajny (rodz. Berheridaceae).

Krzew pokryty cierniami. Kwiaty barwy złotożółtej. zebrane są w grona, wydzielają silny zapach. Owocami berberysu są szkarłatne, podłużne jagody. Charakterystyczne dla rośliny jest występowanie na jej liściach (na spodniej stronie) rdzy zbożowej w postaci pomarańczowych plamek. Rdza przenosi się na zboża, dlatego berberys, kiedyś powszechnie rosnący w stanie naturalnym, został obecnie wytępiony i spotyka się go raczej w uprawach.
Owoce (jagody) zbieramy jesienią, najczęściej we wrześniu, tuż przed pełnym dojrzewaniem (dojrzałe ciemnieją przy suszeniu). Zrywa się owoce bez szypułek, suszy w temperaturze podwyższonej lub na słońcu, w miejscu przewiewnym. Wysuszony surowiec powinien mieć barwę naturalną, ciemnoczerwoną. Owoce, które sczerniały, należy odrzucić. Jagody przechowuje się w szczelnych pudełkach, w miejscach suchych (łatwo wilgotnieją).

Właściwości lecznicze
Propagatorką berberysu w lecznictwie była już św. Hildegarda. W XVII wieku zaczął się rozpowszechniać w Anglii jako lek przeciw dolegliwościom wątrobowym.
Surowcem jest kora z korzeni i korzenie (Cortex et Radicis Berberidis) oraz owoce (Fructus Berberidis).

Skład chemiczny i działanie. W owocach występuje głównie witamina C. W korze i korzeniach – alkaloidy i garbniki; im zawdzięcza berberys działanie lecznicze,
głównie w schorzeniach przewodu pokarmowego. Przypisuje się im również właściwości hamowania wzrostu i niszczenie bakterii chorobotwórczych jelit.

Zastosowanie
Berberys jest skuteczny w zaburzeniach trawienia, w braku apetytu, w kamicy żółciowej, w przewlekłym zapaleniu wątroby, zahamowaniu wytwarzania żółci, w kamicy nerkowej szczególnie polecany u osób w wieku podeszłym.
Nie należy przetworów z berberysu stosować przez dłuższy czas, ponieważ może to mieć szkodliwy wpływ na serce, trzustkę i wątrobę.
Owoce berberysu są kwaśne, zawierają duże ilości witaminy C. dlatego też berberys nazywany jest często nazywany „polską cytryną”.
Postać leku
Napar z kory lub korzeni. Łyżeczkę do herbaty surowca zalać szklanką wrzątku: Trzymać pod przykryciem 10 minut. Odcedzić. Pić 12 razy dziennie szklankę naparu przed jedzeniem. Podobnie przygotowany napar z owoców pić po osłodzeniu kilka razy dziennie jako napój witaminowy.

Skład chemiczny i działanie
W kwiatach występują: rutyna, cholina, kwasy organiczne, olejek lotny, garbniki, związki fenolowe, sole mineralne oraz związek działający napotnie.
W owocach — antocyjany, kwasy organiczne, karotenoidy, garbniki, witaminy z grupy B, witamina C. Kwiaty i owoce działają napotnie i moczopędnie, a owoce również i przeczyszczające
Zastosowanie. Szczególnie polecany lek roślinny w tzw. chorobach przeziębieniowych z powodu napotnego, a tym samym — przeciwgorączkowego działania kwiatów i owoców (grypa, zapalenie gardła i migdałków — angina). Dzięki działaniu również moczopędnemu zalecany jest w chorobach nerek (u dzieci i osób star¬szych), a także w dolegliwościach newralgicznych i reumatycznych.
Owoce (używane w postaci powideł) są bardzo dobrym lekiem przeciwbiegunkowym, szczególnie ważnym jako środek regulujący przemianę materii i dlatego zalecany osobom prowadzącym siedzący tryb życia — w stosowaniu codziennym — lub jako tzw. kuracja wiosenna.
Zewnętrznie napar w postaci okładów i przemywań stosowany jest na wypryski skórne, w zapaleniu skóry, na oparzenia oraz w zapaleniu spojówek, a także do płukania jamy ustnej i gardła.

Postacie leku

■Napar z kwiatów. Łyżkę kwiatów zalać szklanką wrzącej wody. Trzymać pod przykryciem 15 minut i odcedzić. Pić 3—4 razy dziennie po szklance naparu (napotny i moczopędny).





ZIOŁA I ICH STOSOWANIE
B. Kuźnicka ,M. Dziak