Aker - bóstwo związane przede wszystkim z ziemią i światem podziemnym. W sztuce wyobrażany jako podwójny sfinks lub lew, był groźnym mieszkańcem zaświatów, strażnikiem bram i pomocnikiem słońca w walce z Apopem. Nie należał nigdy do grona wielkich bogów, a mimo swojej roli w zaświatach nie posiadał żadnej świątyni ani miejsca kultu.

Amon - Ukryty lub Niewidzialny, bóg, którego imię po raz pierwszy występuje w Tekstach Piramid. Tam - razem ze swym żeńskim odpowiednikiem Amaunet - wzmiankowany jest wśród bogów Wielkiej Ósemki z Hermopolis. Drugi raz w tym samym źródle wspomniany jest "Geb, który jest na tronie Amona". W trzecim zaś miejscu w sposób niejasny Amon wiązany jest z Minem i Ha - bogiem pustyni Zachodniej. Grecy identyfikowali Amona z greckim bogiem Zeusem.

Anat - bogini syro-palestyńska, podobnie jak Astarte czczona w Egipcie od czasów Nowego Państwa. Jako córka Re i wojowniczka posiadała świątynię w Tanis - ramessydzkiej stolicy we wschodniej Delcie.

Anedżti - lokalne bóstwo miasta Busiris w Delcie, identyfikowane z Ozyrysem, który jak się wydaje - przejął od niego elementy mitu oraz atrybuty.

Anti - pierwotne bóstwo XII nomu górnoegipskiego, przedstawione w postaci sokoła stojącego na podstawie o kształcie półksiężyca. Czasami, jak w Micie o walce Horusa z Setem, gdzie Anti występuje jako przewoźnik, zamiast na takiej podstawie stoi w łodzi. W Tekstach Piramid nosi tytuł Pana Wschodu, jest więc bóstwem starym i niegdyś dosyć ważnym, z czasem sprowadzonym do roli lokalnej świętości.

Anubis - bóg zmarłych, przedstawiany w postaci czarnego zwierzęcia podobnego do psa lub szakala. Opiekun cmentarzy i mumifikacji, jeden z sędziów w Państwie Umarłych. Naczelne bóstwo nomu kynopolitańskiego, gdzie jego żeńskim odpowiednikiem była bogini Input. W pobliskiej miejscowości Szaruna odkryto cmentarzysko psów, niwątpliwie świętych zwierząt Anubisa. W świątyni Hatszepsut w Deir el-Bahari Anubisowi była poświęcona specjalna kaplica. Czcono go również w rejonie Memfis, Abydos i Dendera. W źródłach greckich bywa identyfikowany z Kronosem.

Apis - święty byk, symbol płodności, czcony w Egipcie przynajmniej od początku I dynastii aż do czasów chrześcijańskich. Ośrodkiem jego kultury był Memfis. Z biegiem stuleci osobowość Apisa została wzbogacona. Stał się żyjącą postacią Ptaha, głownego bóstwa Memfis. Łączony z wierzeniami w życie pozagrobowe, czcony był razem z Ozyrysem i miejscowym bogiem nekropolii Sokarisem. Związany był z kultem księżyca - Byka Nieba, z kultem słońca - boga Atuma i z ideą władzy królewskiej, uosobionej w Horusie. Przy świątyni Ptaha w Memfis znajdowała się rezydencja i miejsce kultu żywego byka Apisa. Istniała tam też wyrocznia wróżąca z zachowaniem się zwierzęcia, a bieg Apisa był celebrowany jak ceremonia przynosząca płodność i dobrobyt. Pogrzeb Apisa i intronizacja należały do wielkich wydarzeń religijnych. Mumie byków w kolosalnych sarkofagach składano w Serapeum, wielkich podziemnych katakumbach na memfickiej nekropolii w Sakkara. Ten święty okręg miał ogromne znaczenie religijne, zwłaszcza w Okresie Ptolemejskim i na początku Rzymskiego, gdy Apis został włączony do kultu nowego w Egipcie boga - Serapisa, łączącego cechy Ozyrysa i Zeusa.

Apop - demon mieszkający w głębinach praoceanu, mający postać węża "o złym wyglądzie" i "złym charakterze". Odwieczny i przysięgły wróg słońca i porządku rzeczy, jest uosobieniem nicości i ciemności, lecz jednocześnie ma również cechy pozytywne - bierze udział w karaniu potępionych przez Sąd Ozyrysa - czyli stanowi część wymiaru sprawiedliwości. Posiada właściwości regenerujące - niektóre przedstawienia Apopa ukazują go owiniętego obrończo wokół ciała Ozyrysa. Zazwyczaj przedstawiany jest jako olbrzymi spętany wąż, lub w którego ciało wbite są noże. Według Greków Apop był bratem Heliosa.

Astarte - bogini kananejska. Jej kult rozwijał się w Egipcie od czasów XVIII dynastii, szczególnie w Memfis i w leżącym koło niego porcie Peru-nefer, gdzie mieszkali w tych czasach liczni Syryjczycy i Palestyńczycy. W

Egipcie - uważana za boginię-wojowniczkę, córkę Re - razem z Anat była opiekunką zaprzęgów rydwanów. Wspólnie ze swym małżonkiem Baalem miała świątynię w Memfis.

Atum - bóg stwórca, najstarszy z heliopolitańskiej Wielkiej Dziewiątki, którego imie znczyło Całkowity, Komplenty. Był jednością z której wywodziła się wielość. Wedle Księgi Umarłych przeżyje on także koniec świata, będąc początkiem i końcem wszechrzeczy. Od czasów zredagowania Tekstów Piramid został zidentyfikowany z Re, stał się uosobieniem słońca zachodzącego. Odgrywał ogormną rolę w wierzeniach w życie pozagrobowe w okresie Starego Państwa - jeden z paragrafów Tekstów Piramid stwierdza, że Re-Atum nie oddał zmarłego króla Ozyrysowi. Mimo, że w czasach późniejszych solarną koncepcję tego bóstwa kwestionowały konkurencyjne wierzenia, jeszcze w Okresie Późnym Atum miał własną świątynię w Heliopolis. W świątyniach z czasów Nowego państwa w przestawieniach Boskich Narodzin Króla wizerunek Atuma jest umieszczany w Radzie Bogów. Ukazywany jest także pod drzewem Iszad, na którym bogini Seszat i Thot zapisywali na liściach wydzarzenia historyczne. Wzmianka o zrabowaniu brody Atuma w dniu buntu, występująca w Tekstach Sarkofagów, wiąże się z mitycznym królestwem Atuma. W sztuce występuje jako mężczyzna w podwójnej koronie Egiptu na głowie, czasem jednak przedstawiano go w postaci węża, skarabeusza, małpy lub ichneumona.

Baal - bóstwo syryjsko-palestyńskie, wprowadzone do Egiptu w czasach XVIII dynastii i czczone w Memfis. W czasach Ramessydów identyfikowane z Setem.

Ba-neb-Dżed - bóstwo o postaci kozła, przez Greków nazywane Mendes i przyrównane do Pana. Prawdopodobnie pierwotnie występował pod postacią barana, z czasem nadano mu postać ludzką, czczony był w dolnoegipskim mieście Mendes. Jednak kult jego nie miał charakteru lokalnego, uważany był za jedno z potężnych prabóstw i jako taki występuje w Micie o walce Horusa z Setem. W Okresie Późnym identyfikowano go z Ozyrysem.

Bata - bóg o postaci byka, zcczony w nomie kynopolitańskim obok Anubisa. Papirus d'Orbiney przedstawia oba bóstwa jako braci antagonistyczie nastawionych do siebie. O samym kulcie Baty prawie nic nie wiadomo.

Beben - towarzysz Seta, demon ciemości, czasem identyfikowany z samym Setem.

Bentiu - bóstwo przedstawiane w postaci małp-pawianów, zamieszkujące pierwszy okręg krainy podziemnej. Pilnowały one bramy i otweirały ją dla Re-Ozyrysa, gdy wstępował on do Krainy Zachodniej w swej barce.

Benu - święty ptak w Heliopolis, pierwowzór greckiego Feniksa, od czasów Średniego Państwa wypbrażany jako czapla. Wierzono, że Benu pojawił sięna początku świata i latał nad wodami Nun, z których wyłonił się prawzgórek Benben. Benu gnieździł się na świętej wierzbie w Heliopolis, bądź też w Domu Benben. Jako istota prawieczna powstał sam z siebie tak jak Atum czy Re. Wedle niektórych wzmianek można sądzić, że uważano go za jedną z dusz Re. Rozszerzający się kult Ozyrysa włączył Benu do kręgu postaci boskich związanych z mitem ozyriackim, został duszą Ozyrysa, która wyleciała z jego serca, symbolem odradzania się się zmarłego na tamtym świecie. Benu był także Panem Jubileuszy - co być może dało początek późniejszym legendom o jego pojawianiu się co 500 lat. Grecka legenda o Feniksie, który spala się, aby powstać z popiołów odmłodzony nie znajduje potwierdzenia w mitach greckich, c
hociaż przypuszcza się, że mogła być zaczerpnięta z wierzeńo czapli unoszącej się w czerwonych promieniach nowo powstałego słońca nad rozlanymi wodami Nun. Od czasów Nowego Państwa Benu przedstawiano nie tylko w postaci ptaka, lecz i w ludzkiej postaci, co dowodzi, że uważano go za osobne bóstwo, a nie część osobowości Re czy Ozyrysa.

Chenti - Imenty - bóstwo zmarłych występujące w postaci czarnego psa. Pierwotnie było czczone w Abydos, gdzie w Okresie Archaicznym posiadał własne sanktuarium. Jednak już za czasów Starego Państwa zaczął go wypierać szybko rozpowchniający się kult Ozyrysa.

Chepri - bóg-skarabeusz, w kosmogonii heliopolitańskiej zidentyfikowany z Atumem i stanowiący jego wcielenie jako słońce poranne.
Chnum - bóg o postaci barana lub człowieka z głową barana, czczony w wielu miejscowościach egipskich jako stwórca i dawca płodności, oraz ten, który ulepił z gliny bogów i ludzi.

Chonsu - Wędrowiec, tebański bóg księżyca o funkcjach i atrybutach przejętych od hermopolitańskiego Thota. Uważany był w Tebach za syna Amona i Mut. Wyobrażano go w postaci ludzkiejlub też z głową sokoła czy ibisa. Na głowie nosił dysk księżycowy. Związany był także z kultami Szu i Horusa, a u schyłku Nowego Państwa zyskał aspekt boga-uzdrowiciela.

Geb - pradawne bóstwo ziemi z Hermopolis, którego imię znaczyło po prostu Ziemia. Według Tekstów Piramid zmarły wchodzi w Geba, późniejsze zaś księgi wspominają bramy Geba, znajdujące się na drodze w zaświaty. Wedle najstarszego mitu Geb razem z Nut spłodzili słońce, ale w wersji heliopolitańskiej przesunięto go aż do trzeciego pokolenia bóstw pierwotnych, czyniąc go synem Szu i Tefnut. Papirus Turyński zawierający listę królów Egiptu, wymienia Geba jako władcę państwa panującego przed Ozyrysem. W sztuce Geb przedstawiany jest przede wszystkim w postaci ludzkiej - tak samo jak inni bogowie-stwórcy. Jego symbolem była gęś. Geba wyposażono w emblematy królewskie, częściej jednak nosił on koronę Dolnego niż Górnego Egiptu. Główne sanktuarium Geba znajdowało się w Heliopolis, lecz czczono go także w innych miastach.

Gereh - Brak, prabóstwo z Hermopolis o postaci żaby. Wraz ze swoją partnerką, wężem Gerbet stanowili jedną z par Wielkiej Ósemki, w tekstach późniejszych zajmującą miejsce Tenemu i Tenemujt.

Hapy - bóstwo uważane za uosobienie dynamicznych sił Nilu, wypływającego z wód praoceanu Nun. Przyjściem Hapy nazywany był wylew Nilu. Na wyspie Roda w pobliżu wierzchołka Delty znajdowało się miejsce zwane Domem Hapy, skąd bóg dozorował wylewy w Dolnym Egipcie. Według niektórych mitów Hapy był ojcem bogów i stwórcą samego siebie. W sztuce Hapy przedstawiano jako mężczyznę z obwisłymi piersiami mamki, w przepasce rybaka na biodrach, z pękiem trzcin na głowie. Malowano go w kolorach zielonym i niebieskim - czyli barwach wody. To samo imię nosiło takzę inne bóstwo - jeden z czterech synów Horusa opiekujących się zmarłymi.

Hathrab w pobliżu Giza i Sakkara, a umieszczenie ich na terenie nekropoli sugeruje znaczenie Re w wierzeniach w życie pozgrobowe, co znajduje potwierdzenie w Tekstach Piramid.

Hathor - bogini występująca pod postacią krowy lub kobiety z krowimi rogami na głowie, między którymi był umieszczony dysk słoneczny, należy do najbardziej skomplikowanych postaci egipskiego panteonu. Jej imię znaczy Dom Horusa. W Dendera głównym ośrodku jej kultu, uważana była za małżonkę Horusa z Edfu, choć w heliopolitańskiej kosmogonii wyparła ją z tej pozycji Izyda. W Tebach Hathor spełniała rolę bogini zmarłych, w innych miejscowościach uchodziła za boginię miłości i tańca. W III nomie górnoegipskim była boginią palm, w Memfis Panią Sykomory. W całym Egipcie istniały miejsca jej kultu, zwłaszcza, że identyfikowana była z Izydą, jak Tefnut z Sachmet. Stanowi personifikację oka słonecznego, była Panią Synaju.

Heh - prabóstwo z Hermopolis, uosobienie nieskończoności, które wyłoniło się z praoceanu Nun, w procesie powstawania świata, żeńskim odpowiednikiem była bogini Hauket. Heh - jak inne bóstwa Wielkiej Ósemki z

Hermopolis - wyobrażony był w postaci żaby, zaś Hauket w postaci węża.

Hemset i Ka - wedle wierzeń memfickich uosobienia duchów umiejętności, zdolności i przeznaczenia. Ka - były to duchy męskie, Hemset - stanowiły ich żeńskie odpowiedniki, wcielając w siebie ideę przeznaczenia pojmowanego w funkcji wzrostu i pomnażania.

Hesat - bogini występująca pod postacią białej krowy, czczona jako wcielenie Izydy w mieście Afih, gdzie uważano ją za matkę Anubisa.

Horus - prabóstwo o nieznanym pochodzeniu ukazywane pod postacią sokoła, dysku słonecznego z sokolimi skrzydłami lub mężczyzny z głową sokoła, odgrywające ogromną rolę i niezwykle skomplikowaną rolę w wierzeniach egipskich. Wedle jednej z najstarszych koncepcji Horus był bogiem nieba, a jego oczami słońce i księżyc. Jako lokalne bóstwo z bliżej niezlokalizowanej miejscowości Behedet w Delcie, już w Okresie Predynastycznym zyskał znaczenie jako opiekun władzy króelwskiej. Jest bardzo możliwe, że Horus w pewnym momencie był głównym bóstwem Dolnego Egiptu, a Set Górnego. W niedługim czasie ustaowiono kult Horusa w Nechen (Hierakonpolis) oraz w Buto - stolicy Górrnego i Dolnego Egiptu. Horus stał się symbolem władzy egipskiej w całym Egipcie. Mitologicznie zostało podbudowane legendą o panowaniu Horusa nad krajem - po Atumie, Szu, Gebie i Ozyrysie - jako ostatniego władcy z boskiej d
ynastii. Wraz z boginiami Nechebet i Wadżet Horus był gwarantem boskiego charakteru władzy królewskiej, król stanowił jego żywe wcielenie. W kosogonii heliopolitańskiej Horus został bratankiem Seta i synem Izydy. Kult Haroerisa (Starego Horusa) jest niejednokrotnie sprzeczne i był czczony nie tylko pod innymi imionami, ale też i natura tych postaci była różna. Najbardziej znane odmiany Horusa to: Horus Syn Izydy (Harsiese), Horus-Słońce (Harpre), Horus-Dziecko (Harprokrates), Horus w Horyzoncie (Hor-Achte), Horus, który Jednoczy Oba Kraje (Harsomtus), Horus Behedety oraz Horus z Hekenu, uważany za syna Nefertuma i bogini Bastet, ersonifikujący jedną z faz dobowego przebiegu słońca. ponadto wyliczyć można jeszcze kilkanaście postaci Horusa, z których każda odznacza sięinnymi cechami. Do najbardziej znanych świątyń Horusa, z uwagi na doskonały stan zachowania, należy świątynia w Edfu ufundowana przez władców ptolemejskich, gdzie czczono go pod postacią uskrzydlonego dysku słonecznego - Horusa Behedety. Grecy identyfikowali Horusa z Apollinem, zaś jego duszę z Orionem.

Imachuemanch - demon, zwierzchnik świty Ozyrysa. Jemu podlegał Dżeserhotep. Przedstwiający w postaci ludzkiej z głową sokoła, trzymający w rękach dwa noże.

Isdes - bóstwo zmarłych występujące w postaci czarnego psa (podobnie jak Anubis). Jako Pan Zachodu i sędzia w Państwie Umarłych znany jest z tekstów z czasów Średniego Państwa, później byłsilnie związany z Thotem a nawet został z nim zidentyfikowany, stając się jedną z jego postaci.

Izyda - bogini o nieznanym pochodzeniu. Bardzo prawdopodobne, że jej kult wywodził się z Iseum - miasta w XII nomie dolnoegipskim. W mitach występowała jako siostra i żona Ozyrysa, matka Horusa, uosabiająca cechy opiekuńcze i macierzyńskie. Razem z siostrą Neftydą opłakiwały zmarłego Ozyrysa. W wyobrażeniach astralnych występowała jako Syriusz, a Ozyrys jako Orion. W sztuce występowała pod postacią ludzką, nie posiadała żadnego symbolu zwierzęcego. Jej najważniejszymi świętymi okręgami były koptos i wyspa File. Kult Izydy roziwjał się z biegiem czasu, a jako małżonka Sarapisa (zhellenizowanego Ozyrysa) zyskała ogromną popularność w Okresie Ptolemejsko-Rzymskim nie tylko w Egipcie, ale w całym basenie Morza Śródziemnego. W świecie klasycznym była identyfikowana z Ateną, Selene, Persefoną i Tetydą. Gwiazda Syriusz uważana była za jej duszę.

Kem-atef - prawąż, według tebańskiej kosmogonii wcielenie Amona-stwórcy, który powstał z praoceanu Nun. Miejscem jego kultu było Medinet Habu.

Kuk - prabóstwo z Hermopolis, symbolizujące ciemność. Razem ze swym żeńskim odpowiednikiem Kauket, tworzyli jedną z par Wielkiej Ósemki. Był wyobrażany w postaci żaby, Kauket zaś w postaci węża.

Mehen - wielki wąż, towarzyszący Re w jego podróży po krainie podziemnej. Według Księgi Tego Co Jest W Zaświatach w dziewiątej części wciela sięw niego sam Re. czasami jest on również liną holowniczą barki Re lub otacza swymi splotami naos, w którym on spoczywa. Występuje zarówno w postaci żeńskiej, jak i męskiej.

Mehet Uret - uosobienie tej części nieba, w której wschodzi słońce i rozpoczyna swój codzienny przebieg po nieboskłonie. Przedstawiana zwykle w postaci krowy, wzdłuż ciała której płyną dwie łodzie słoneczne.

Meretseger - bogini zmarłych nekropoli tebańskiej, szzcególnie czczona przez mieszkańców rzemieślniczej osady Deir el-Medinaa. Pierwtonie stanowiła personifikację nekropoli, w ludowych wierzeniach była opiekunką zmarłych oraz tych, którzy ze względu na swój zawód zamieszkowali miasto umarłych - Teby Zachodnie. Wyobrażano ją pod postacią węża-zaskrońca lub jako kobietę z symbolem Zachodu, czyli nekropoli, na głowie.

Min - pradawne bóstwo czczone pierwotnie w postaci fetysza. Później przybiera postać ityfallicznego mężczyzny, lewą ręką obejmującego członek, w prawej wzniesionej ręce bicz. Czczony był przede wszystkim w Koptos i Achmim. Był bogiem płodności. Jako Amon-Min (Kamutef) był czczony w Tebach, łaczono go z Horusem a w Okresie Późnym z Re.

Mnewis - byk czczony w Heliopolis, związany z kultem słońca. Pierwotnie cechy, zbliżone do symboliki Apisa, w pewien sposób łączyły oba święte zwierzęta, które nawet się wzajemnie odwiedzały.
Montu - bóg z Hermonthis (Armant) oraz Teb, wojownik przedstawiany jako człowiek z głową sokoła. W Karnaku posiadał własny święty okręg, wzniesiony w czasach Nowego Państwa na północ od okręgu Amona. W Średnim Państwie był opiekuńczym bogiem władców wywodzących się z Teb.

Mut - bogini o postaci sępa lub kobiety w nakryciu głowy przypominających sępa. Pani Iszeru - okręgu świętego położonego na południe od okręgu Amona w Karnaku. Raze, z Amonem i Chonsu tworzyli triadę bóstw tebańskich. Mut identyfikowana była z szeregiem innych bogiń: Bastet, Sachmet, Wadżet. Jako małżonka Amona-Re w Tebach uważana była za personifikację oka słonecznego.

Nechebet - bogini III nomu górnoegipskiego, którego stolicą było Necheb (el-Kab), występująca pod postacią sępa. Kult Nechebet istniał już w Okresie Preynastycznym, gdy plitycznym centrum Górnego Egiptu stały się Necheb i Nechen (Hierankopolis). Wówczas bogini zyskała większe znaczenie, stając się nie tylko opiekunką władcy, ale i państwa.

Nefertum - bóstwo lotosu, członek triady memfickiej wraz z Ptahem i Sachmet, blisko związany z kręgiem bóstw solarnych. Przedstwiany w sztuce w postaci dziecka na kwiecie lotosu albo mężczyzny z koroną w kształcie tego kwiatu.

Neftyda - Pani Domu, najmłodsza z dzeici Geba i Nut, małżonka Seta. Jak się wydaje, z mężem żyła w separacji i nie posiadała z nim potomstwa, choć Ozyrys był ojcem jej syna Anubisa. W rodzinnym dramacie wiernie stała po stronie Ozyrysa i przez niego, jako opiekunka zmarłych, weszła do kręgu bóstw świata podziemnego. Nigdy nie miała własnego przybytku kultowego, natomiast w Hu (Diospolis Parva) identyfikowana była z Hathor i razem z nią czczona. Grecyidentyfikowali ją z Afrodytą i Nike.

Neith - Straszliwa, była pradawnym bóstwem miasta Sais w Delcie, być może libijskiego pochodzenia. Początki jej kultu sięgają czasów religii pierwotnej, w której Neith była fetyszem składającym się z dwóch skrzyżowanych strzał i tarczy. W Okresie Archaiczym uważąna była az opiekunkę królowych. Bogini-wojowniczka w sztuce wyobarażano ją jako kobietę w kornie Dolnego Egiptu na głowie, trzymającą łuk i strzały. Szczególne znaczenie osiągnęła Neith w okresie XXVI dynastii za panowania królów pochodzących z Sais. Grecy identyfikowali jąz Ateną.

Nepri - bóg zboża, którego narodziny obchodzono uroczyście w pierwszym dniu miesiąca żniw. Odgrywał rolę nie tylko w życiu doczesnym rolniczego społeczeństwa, ale także pomagał zmarłym w wyjściu z grobu do Państwa Umarłych, żywił ich i poił piwem jako "ten, który żyje po smierci" (Teksty Sarkofagów). W zaświatach pojawiał się przed barkąsłoneczną w drugiej godzinie nocy. Jego małżonką była Nepit o wężowych kształtach, występująca również w postaci kobiety. Sam NEpri przyjmował albo postać węża albo mężczyzny o ciele pokrytym kłosami.

Niau - Pustka, prabóstwo z Hermopolis o postaci żaby, wraz z wężem Niaut stanowili jedną z par Wielkiej Ósemki. Nie należeli jednak do pierwotnego zestwu czterech par boskich - w późniejszych tekstach umieszczani byli na miejscu pary Tenemu i Tenemujt.

Nun - uosobienie pierwotnych wód, praoceanu otaczającego ziemię, z którego w twórczym akcie wyłoniła się ziemia. W Hermopolis Nun wraz ze swą małżonką Naunet stanowili pierwszą parę bogów o postaciach żaby i węża: w Heliopolis z wód praoceanu wyłoniło się słońce - Atum. W Memfis Nun identyfikowano z Ptahem, w Tebach z Amonem. Jak wszystkie niemal bóstwa związane z aktem stworzenia, nie posiadał własnego przybytku, choć na jego cześć urządzano ceremonie religijne i składano ofiary.

Nut - w kosmogonii heliopolitańskiej bogini nieba, małżonka Geba, matka Izydy, Neftydy, Ozyrysa i Seta. Przedstawiana zazwyczaj jako kobieta wygięta w łuk, wspierająca się o ziemię czubkami palców rąk i nóg lub jako krowę (sporadycznie). W wierzeniach w życie pozagrobowe Nut uważano za matkędusz zmarłych. Jej wyobrażenia umieszczano często wewnątrz drewnianych sarkofagów, aby chroniła zwłoki. Nie posiadała własnego sanktuarium, czczona była razem z innymi bóstwami Wielkiej Dziewiątki.

Ozyrys - bóg władca o skomplikowanym znaczeniu łączącym aspekt władzy królewskiej, bóstwa natury i boga zmarłych. Wywodził sięprzypszczalnie od Anedżti. W Okresie Starego Państwa jego kult stopniowo się upowszechniał, wchłaniając liczne aspekty bóstw lokalnych i przemieniając się w kult o charakterze uniwersalnym. Włączony do kosmogonii heliopolitańskiej jako syn Geba i Nut, był dziedzicem tronu, którego został pozbawiony po zdradzieckim ataku jego brata Seta. Po śmierci i częściowym ożywieniu nie wrócił już do swego ziemskiego królestwa, ale został władcą Państwa Umarłych. Symbolem Ozyrysa był filar Dżed, którego znaczenie jest wciąż przedmiotem różnych spekulacji. Jego wizerunki należały do najczęściej występujących emblematów a w przeddzień uroczystości jubileuszu panowania władcy odbywała się ceremonia podniesienia filara, czego dokonywał król wraz z kapłanami ciągnąc za sznury. Od czasów XII dynastii obyczaj podnoszenia Dżed był także w związku z koronacją króla. Przy okazji uroczystości odgrywano sceny o treści mitologicznej. W sztuce Ozyrys był przedstawiany w postaci ludzkiej, w koronie atef na głowie, z insygniami władzy królewskiej w rękach. Ciało jego spowite jest bandażami na kształt mumii, twarz malowana kolorem zielonym - co ma wskazywać na związek z wegetacją roślinną. Sanktuaria Oyrysa były rozsiane po całym Egipcie do najwspanialszych zaś należały wzniesione w świętym okręgu w Abydos. Kult Ozyrysa rozszerzył się na inne obszary śródziemnomorskie. Grecy widzieli w nim Dionizosa, bądź Plutona, Heliosa, Okeanosa, a nawet Erosa.

Pachet - bogini przedstawiana w postaci lwicy, czczona w Speos Artemidos. Imię jej znaczy Ta, Która Drapie. Jest bóstwem o żywym spojrzeniu i ostrych pazurach. Jej kult miał charakter lokalny.

Ptah - wedle kosmogonii memfickiej bóg-stwórca i naczelnik ośmiu bogów będących jego wcieleniami. W Memfis Ptaha identyfikowano ze starym kultem miejscowego boga ziemi Tatenen, przez co zyskał on aspekt witalnej mocy przyrody i dawcy pożywienia, a święty byk Ptaha, Apis - jego żywy symbol - był bóstwem płodności. W okresie Starego Państwa Memfis było centrum egipskiej twórczości artystycznej, nad którą czuwali kapłani ze świątyni Ptaha, zaś sam Ptah był opiekunem sztuk i rzemiosła. We wszystkich okresach historycznych starożytnego Egiptu arcykapłan Ptaha nosił tytuł Przełożonego Rzemiosł. Ptah zawsze w ikonografii wyobrażany był w ludzkiej postaci, jako mężczyzna o łysej czaszce, spowity w długą szatę. Grecy porównywali Ptaha z Hefajstosem.

Re - bóstwo słońca, porużujące barkąprzez nieboskłon od wschodu do zachodu, stwórca bogów i ludzi. Wyobrażany był w postaci sokoła lub człowieka z głową sokoła, nosił podwójną koronę Egiptu Górnego i Dolnego oraz insygnia wladzy królewskiej. Razem z Re barką podróżowała świta bogów, a na dziobie Set wypatrywał odwiecznego wroga - Apopa. Bogini Nieba rano rodziła słońce awieczorem je połykała, choć wedłeg innej koncepcji Re podróżówał nocą przez niebo podziemne. Z Re identyfikowano liczne bóstwa: Amon-Re, Montu-Re,

Sobek-Re, Chnum-Re, itd. NAwet Ozyrys w czasie Nowego Państwa był identyfikowany z Re. Także Horus, pierwotnie bóstwo nieba, zostało wchłonięte prez re, tworząc boga Re-Hor-Achte. Jako pierwszy z królów egipskich Chefren przyjął do swojego tytułu Re, stosowane od czasów V dynastii przez wszystkich władców Egiptu. Najstarsze znane świątynie poświęcone Re znajdowały się w Abu Gurab w pobliżu Giza i Sakkara, a umieszczenie ich na terenie nekropoli sugeruje znaczenie Re w wierzeniach w życie pozgrobowe, co znajduje potwierdzenie w Tekstach Piramid.

Ruti - para lwów zidentyfikowana z szu i Tefnut. Ruti miały szczególne zanczenie w wierzeniach w życie pozagrobowe, gdyż do nich należały barki słoneczne, poranna i wieczorna. Zmarły identyfikując sięz Ruti zyskiwał prawo do podróży wraz ze słońcem. Często w tekstach Ruti występuje jako jedna z form Re-Atuma i uważany jest za pojedyńczą osobę.

Sachmet - bogini-lwica czczona w Memfis, gdzie wraz z Ptahem i Nefertumem stanowili triadę. W Starym Państwie nazywana była Matką Królów, lecz w jeje osobie splatały sięstraszliwe moce a jej gniew był równoznaczny ze sprowadzeniem chorób i zaraz. Miała wojowniczy charkter, jej imię znaczy Potężna. Była personifikacją Oka Słonecznego, a także mocy tkwiących w obrońcy władzy królewskiej. Identyfikowana była z Hathor i Tefnut, a w Tebach z boginią Mut. Król Amenhotep III umieścił w Iszeru aż 600 wielkich posągów Mut-Sachmet w postaci kobiety o lwiej głowie.

Semen - wyłanijąca się z drzewa sykomory gęś, która swoim gęganiem umilała czas bogom. Zamieszkiwała XI okręg zaświatów i jej postać przyjmował zmarły. Czasami bywa identyfikowana z Wielkim Gęgaczem, który w Chaosie-Nun zniósł pierwsze jajo.

Sepa - bóstwo o postaci jadowitej stonogi należące do panteonu helioplitańskiej. Sepa miał własną świątynię nad brzegiem Nilu w pobliżu wyspy Roda, gdzie pełnił rolę strażnika Domu Hapy. W Okresie Późnym drogę, która prowadziła z Heliopolis do nekropoli w Giza nazwano Drogą Sepy, gdyż miał on również silne związki z kultem zmarłych i łączono go z postacią Ozyrysa (Osyrys-Sepa). Jako bóstwo opiekuńcze brła udział w walkach przeciwko wrogom słońca.

Seszat - bogini pisma i rachunków, zajmująca się również spisywaniem roczników królewskich. Asystowała przy wytaczaniu planów budowli sakralnych, dlatego też czczono ją jako opiekunkę budownictwa i ludzi w nim zatrudnionych. Uważano jąza córkę lub siostrę Thota i czczono ją w Hermopolis (tam gdzie Thota). W Heliopolis identyfikowano ją z Neftydą, a obie te boginie pochodziły z miasta Sais w Delcie. Sesza występowała w postaci kobiety ze skomplikowanym symbolem na głowie: składał się on z gwiazdy zawieszonej na półokrągłym łuku zwieńczonym dwoma piórami.

Set - bóg pustyn i oaz, występujący w postaci nieznanego zwierzęcia. Przypuszczalnie stworzenie to musiało być już obce Egipcjanom w okresie tworzenia płaskorzeźb i posągów. W mitologii Set był nierozerwalnie związany z Ozyrysem i Horusem, potępiany jako morderca i uzurpator. W religii miał on jednak znaczenie jako potężny bóg-wojownik, pomagający Re i zwlaczjący jego wroga - Apopa. Najważniejszym miejscem kultu Seta było Ombos w pobliżu dzisiejszej miejscowości Ballas, gdzie czczono go od czasów predynastycznych. Drugim ośrodkiem było Hypselis w XI nomie górnoegipskim, a w mieście Su u wejścia do depresji Fajumskiej Set miał się narodzić. W Tanis, we wschodniej Delcie, zidentyfikowano Seta z bogiem Hyksosów, którzy panowali w II Okresie Przejściowym co wpłynęło niekorzystnie na wizerunek boga. Miał również przybytki w oazie Dachla i Charga, w Dachla istniała nawet wyrocznia Seta działająca jeszcze w czasach XXII dynastii. Grecy identyfikowali go z Tyfonem.

Sobek - bóg-krokodyl, czczony w całym Egipcie, ale główne miejsce jego kultu to Fajum (greckie Krokodilopolis) i to już w Okresie Archaicznym. Był identyfikowany z: Ozyrysem, Re, Hrusem, Amonem, Chnumem, Neith i innymi zyskując chrakter bóstwa uniwerslanego. W sztuce byłprzedstawiany jako krokodyl w koronie albo mężczyzna z głową krokodyla. Jedno z jego sanktuariów w Kom Ombo należy do najlepiej zachowanych zabytków architektury egipskiej.

Sokaris - bóg zmarłych nekropoli memfickiej, mający postać sokoła, strażnik wejścia do podziemi. W pewnych aspektach był identyfikowany z Ptahem, tworząc jedną z form tego boga, a przez dołączenie Ozyrysa powstało synkretyczne bóstwo zmarłych Ptah-Sokaris-Ozyrys. Pracownicy nekropoli memfickiej uważali go za swego opiekuna.

Szu - bóg powietrza, którego imięoznaczało pustkę. Powstał on z Atuma, jako tchnienie, które wyszło z nosa stwórcy. Szu uosabiał tchnienie życiodajne i był dawcą orzeźwiającego wiatru północnego. Funkcją Szu było rozdzielanie ziemi od nieba. Wyobrażenia Szu jako mężczyzny o rozpostartych skrzydłach, trzymającego w rękach symbole życia i powietrza.

Tefnut - bogini wilgoci, małżonka Szu, razem z nim stanowiąca pierwszą parę bogów stworzonych przez Atuma. Matka Geba i Nut. Mówiono o niej, że powstała ze śliny Atuma. W micie helioplitańskim przedstawiona w postaci Oka Słonecznego a także Księżycowego. Jej kult był szeroko spopularyzowany, gdyż łączono ją z różnymi lokalnymi boginiami o postaciach lwic.

Tenemu - prabóstwo w postaci żaby, personifikujące zgubę, bezdroża. Razem z małżonką - wężem Tenemujt - tworzyli ostatnią parę Wielkiej Ósemki.

Thot - bóg o postaci ibisa lub pawiana. W Okresie Predynastycznym czczony na terenie Delty, w Starym Państwie centrum jego kultu stało się Hermopolis. Był Panem Księżyca, tym, który chronił księżyc, ratował go i sprowadził z powrotem na jego miejsce na niebie. Sprawował badzór nad porządkiem cyklu astralnego - pilnował sprawiedliwości i harmonii na świecie. Był także Panem Rachunków i Rachmistrzem Lat, gdyż na podstawie faz księżyca ustalono kalendarz. Thot był zarazem wynalazcą pisma, jak i autorem ksiąg rytualnych i magicznych, opiekunem pisarzy, lekarzy oraz wszelkiej wiedzy, a z uwagi na swoją biegłość w magii uważano go za stwórcę bogów i ludzi, których powołał do życia przez odpowiednie zaklęcia. Podobnie jak na dworze Re, tak i w zaświatach spełniał rolę sędziego. Grecy identyfikowali go z Heremsem.

Toeris - bogini, której imię oznaczało Wielka, bóstwo opiekuńcze o ciele hipopotama, głowie krokodyla i łapach lwa. Kult jej sięga Okresu Predynastycznego, później utraciłą swą moc i została zdegradowana do pozycji demona opiekuńczego, czuwającego przede wszytkim nad kobietami i dziećmi.


Unut - bogini Hermopolis mająca postać samicy zająca. Jej kult podporządkowany został kultowi Thota już w okresie Starego Państwa. W czasach późniejszych straciła ona swoją pierwotną postać - wyobrażano ją jako lwicę albo węża ureusza.

Wadżet - bogini VI nomu dolnoegipskiego, czczona w Buto w postaci kobry-ureusza. Jej imię oznacza Zielona - co wywodziło się od papirusu, będącego symboliczną roślina Dolnego Egiptu. Wąż-ureusz bogini Wadżet dawał królowi potęgęi władzę. Umieszczano jego wizerunki na koronach królewskich i diademach, stanowił ochronę władcy nie tylko ziemskiego, ale i niebiańskiego.

Wep-Wawet - bóstwo występujące pod postacią czarnego psa, czczone w XIII nomie górnoegipskim. Jego imię oznacza Otwierająćy Drzwi. Miał charakter wojowniczy, w mitach i kultach związany jest z bóstwami walczącymi. Odgrywał ważną rolę jako sługa Horusa i przewodnik bogów.



na podstawie książki "Mitologia starożytnego Egiptu" - J.Lipińska, M.Marciniak