Fetysze, lalki, wangi
Metodą magiczną najsilniej kojarzącą się z voodoo jest wbijanie szpilek w laleczkę voodoo i sprowadzanie w ten sposób chorób, nieszczęść czy śmierci na ofiarę. Praktyki te najczęściej spotykane są w Nowym Orleanie oraz Ameryce Łacińskiej.

Obrazem, który kojarzy się Europejczykom z hasłem voodoo jest szaman lub kapłan (bokor) znęcający się nad laleczką i czyniący tym sposobem krzywdę ofierze, znajdującej się nawet setki kilometrów od niego. Ofiara w tym czasie wije się w męczarniach, odczuwając każde obrażenie zadawane kukiełce - kiedy szaman wbija igłę w nogę lalki, ofiara chwyta się za nogę i upada na ziemię, kiedy szaman zaciska nitkę na szyi laleczki - ofiara zaczyna się dusić itd. Chociaż wydaje się to naiwne, takie działania na odległość przynoszą zaskakujące skutki. Laleczka służy jako kondensator mocy bokora i nadajnik ją kierunkujący. Podobnie jak i w innych rodzajach magii, tak i tu najważniejsza jest osoba odprawiającego zaklęcia i jego moc osobista, a także determinacja w chęci osiągnięcia celu. Laleczką voodoo operuje najczęściej bokor (za drobną lub czasem znaczną opłatą), ale niektórzy praktykujący hoodoo sami decydują się na używanie tego magicznego artefaktu.
Na początek trzeba jednak zaznaczyć, że laleczek voodoo nie używa się wyłącznie do czynienia złego. Można z ich pomocą leczyć, przyciągać miłość i sprowadzać różne dobre rzeczy.

Laleczkę wykonuje bokor lub rzucający zaklęcie, używając do tego celu różnych naturalnych materiałów - płótna, słomy, drewna, włosia. Najważniejszym elementem są jednak składniki pochodzące bezpośrednio od ofiary (lub osoby, której chce się pomóc) - jej obcięte włosy, paznokcie, części garderoby, chusteczka do nosa, spinka do włosów, a nawet ślina czy odchody. Tych "osobistych" elementów używa się do wypchania laleczki. Dodatkowo można w miejscu twarzy przymocować zdjęcie twarzy ofiary. Wszystkich tych detali używa się w celu nadania odpowiednich, jednostkowych wibracji przedmiotowi mającemu symbolizować ofiarę.

Bokor bierze laleczkę do ręki i koncentruje się na tym, co ma się przytrafić osobie przez nią symbolizowanej, a następnie przystępuje do manipulowania. Najczęściej polega to na wbiciu w dokładnie określone punkty igieł w celu sprawienia ofierze bólu lub sprowadzenia na nią śmierci. Igły wbija się w środek czoła, ramiona, kolana, dłonie, brzuch i serce. Jeżeli bokor chce sprowadzić na ofiarę długą i bolesną śmierć, owija szyję i całe ciało laleczki nitką, która stopniowo, dzień po dniu, wypruwa z czarnej tkaniny i coraz mocniej zaciska.

Fetysze były podobiznami loa w czasach, kiedy voodoo nie zetknęło się jeszcze z chrześcijaństwem. Każdy wyznawca religii Yoruba wykonywał lub otrzymywał od kapłana figurkę sporządzoną z odpowiednich materiałów z uwypuklonymi atrybutami danego loa. Fetysz miał za zadanie ochraniać swojego właściciela, przynosić mu szczęście. Był stawiany na domowych ołtarzach lub noszony przy sobie. Fetyszami nazywa się czasami laleczki voodoo, nie jest to jednak określenie precyzyjne.

Wanga to ogólna nazwa magicznego przedmiotu voodoo, który służył do pomocy w osiągnięciu magicznego celu. Jest to rodzaj amuletu, w który loa przelewają cząstkę swojej mocy. Wangi są noszone przy sobie lub trzymane w bezpiecznym miejscu. Najczęściej jest to woreczek z jedwabiu lub satyny zawierający magiczne, odpowiednio dobrane ingrediencje, związany sznureczkiem lub wstążką. Wykonuje się również laleczki wanga, które przynoszą szczęście, zdrowie, miłość, zemstę, sukces, pieniądze, ochronę... Ich działanie zależy od materiałów, z jakich je wykonano oraz od intencji twórcy.

Amulet voodoo (wanga) znajduje się we władzy wybranego loa i posiada wyjątkową, udzieloną mu moc. Oczywiście, w zależności od potrzeb może być dobry lub zły. Kości kurczaków używano w nowoorleańskim voodoo do wzywania złych duchów. Również miniaturowa trumna używana była do sprowadzania nieszczęść i niezbyt życzliwych loa.
W voodoo nowoorleańskim mojo to negatywna, zaś jeu jeu (juju) pozytywna forma zaklęcia lub czaru. Można powiedzieć, że mojo dotyczy czarnej, zaś juju białej magii. Gris gris to mojo lub juju, jako że gris oznacza szary, mieszaninę czerni i bieli.

Gris gris to zaklęcie, amulet lub klątwa voodoo użyte do osiągnięcia określonego negatywnego efektu, ale także do ochrony i na szczęście. Chociaż większość osób kojarzy np. wbijanie szpilek w laleczkę voodoo z ewidentnym szkodzeniem ofierze, można ich także używać do leczenia, które, wedle wielu praktyków, jest jednym z ważniejszych zadań kapłanów voodoo. Wedle nich co najmniej 60 procent rytuałów voodoo odbywa się właśnie w tym celu. Również do tego celu sporządza się liczne magiczne akcesoria. Gris gris były najsilniejszym rodzajem czarów, a także najdroższym, ponieważ można było ich używać zarówno do złych, jak i dobrych rzeczy.

Gris gris sporządzało się z rozmaitych roślin, ziół, przeróżnych składników pochodzenia naturalnego, od bardzo pospolitych po dziwaczne, takich jak sproszkowana cegła, ochra, pieprz cayenne, obcięte paznokcie, obcięte włosy, skórki gadów lub płazów. Wszystko to chowało się w maleńki woreczek ze skóry lub materiału. Mikstury tej na szczęście nie trzeba było zjadać, a tylko nosić na szyi na sznureczku lub podrzucić we właściwe miejsce. Gris gris przynosić miało szczęście lub pecha, w zależności od intencji osoby zamawiającej amulet u kapłana. Oczywiście jego skuteczność zależała również od umiejętności tego, kto je sporządzał.

Gris gris pozostaje silnie zakorzenione w kulturze Nowego Orleanu. Nawet dzisiaj, jeżeli coś komuś wyjątkowo się udaje albo ma strasznego pecha, mówi się, że chyba użył gris gris lub został nim potraktowany.



Artykuly wydawnictwa Kirke