Babka

Babka wąskolistna, babka Koniczynowa, języczki Pluniugo lanccolaia L.
Babka lancetowata (rodz. Plantaginaceae)
Babka szerokolistna. babka pospolita, babka wielka, babka szeroka, podróżnik, skołojna
Plantago major L. Babka zwyczajna (rodz. Plantaginaceae)

Znana w starożytności jako lek panaceum. Pliniusz Starszy zalecał używanie jej w 24 chorobach.

Babka lancetowata ma liście wąskie, gładkie, ciemnozielone, zebrane w różyczkę, a szerokolistna — szerokie i błyszczące. Kwiaty drobne. różowobrunatne, z długimi, żółtymi pręcikami zebrane są w kłos osadzony na długiej, sztywnej łodyżce.

Obydwa gatunki spotyka się powszechnie na polach, pastwiskach, przydrożach. na piaskach i nad brzegami wód. Babka wąskolistna występuje często jako pospo­lity chwast w koniczynie. Zbieramy zazwyczaj liście babki wąskolistnej, w okresie kwitnienia rośliny, tj. od maja do sierpnia. Liście zrywamy z ogonkami tuż przy ziemi, suszymy w cieniu, w miejscach przewiewnych lub ogrzewanych do temp. 40*C. Surowiec łatwo zaparza się i czernieje, suszenie musi więc być bardzo staranne, co polega przede wszystkim na rozłożeniu liści do suszenia cienką warstwą.

Właściwości lecznicze
Surowcem leczniczym są liście (Folium Plantaginis)

Skład chemiczny i działanie.
Zawierają one glukozyd (aukubinę), flawonoidy, garbniki, witaminę C i sole mineralne. Działają wykrztuśnie. na przewód pokarmowy, a zewnętrznie przeciwzapalnie i bakteriostatycznie.

Zastosowanie
Babka stosowana była powszechnie w Europie w medycynie ludowej jako lek zewnętrzny i wewnętrzny (niegdyś liśćmi babki szerokolistnej okładano miejsca ukąszenia przez żmiję), najczęściej w postaci soku ze świeżych roślin, a przy użyciu zewnętrznym — po zmieszaniu z białkiem jaja. Obecnie babkę stosuje się jako lek pobudzający wydzielanie soku żołądkowego, osłaniający w chorobie wrzodowej żołądka, dwunastnicy, w stanach zapalnych błony śluzowej przewodu pokarmowego: jako łagodny środek wykrztuśny w nieżytach górnych dróg oddechowych (szczególnie u dzieci) z zalegającą wydzieliną i utrudnionym odkrztuszaniem. Zewnętrznie używa się babkę do okładów na trudno gojące się rany. oparzenia, owrzodzenia, do obmywań w stanach zapalnych sromu oraz na miejsca ukąszeń owadów, czyraki: odwar do przemywania oczu w zapaleniu spojówek.

Postacie leku

■Napar. Łyżkę stołową liści babki zalać szklanką wrzątku, trzymać pod przykryciem około 15 minut i odcedzić. Pić przed jedzeniem 3 razy dziennie, osłodzony miodem (osłaniający). Surowiec najlepiej jednak stosować w połączeniu z innymi ziołami.
■Napar z dodatkiem biedrzeńca. Łyżkę liści babki i korzenia biedrzeńca zalać szklanką wrzątku, po 15 minutach odcedzić, osłodzić miodem. Pić 3 razy dziennie po łyżce (wykrztuśny)- szczególnie polecany u osób starszych, palaczy tytoniu, u których występują trudności w odkrztuszaniu.
■Napar z dodatkiem bobrka trójlistnego. Łyżkę liści babki i łyżkę liści bobrka trójlistnego zalać szklanką wrzątku. Po 15 minutach odcedzić; pić 3 razy dziennie przed jedzeniem po pół szklanki.
■Sok ze świeżych liści. Świeże części roślin szybko i starannie umyć, wysuszyć w płótnie, drobno posiekać lub zmiażdżyć i wycisnąć sok. Pić z dodatkiem miodu (na 5 części soku 1 część miodu) lub w płynnych, ciepłych potrawach, jak np. mleko, rosół, zupy. Można sok przechować przez dłuższy czas: należy wówczas zmieszać go z miodem w proporcjach 1:1 i gotować przez 20 minut. Przechowywać w szczelnie zamkniętych naczyniach — w chłodnym miejscu.
■Okłady z liści. Liście babki umyć przegotowaną gorącą (nie wrzącą) wodą i przykładać na chore miejsca. Można również użyć liści zmiażdżonych.
Młode liście babki są jadalne i w wielu krajach Europy przyrządzane w postaci sałatek oraz gotowane jak kapusta. W mieszankach z liśćmi mniszka i pokrzywy używane są w tzw. kuracjach wiosennych.
Liście suszone są składnikiem niektórych gatunków tytoniu fajkowego, a także herbaty.
Dużo tłuszczu i białka zawierają nasiona – są doskonałym dodatkiem do pokarmu dla ptaków hodowlanych.






ZIOŁA I ICH STOSOWANIE
B. Kuźnicka ,M. Dziak